ribbedebie

Kiev 

Moeder aller Slavische steden

Kiev is voorlopig nog onbekend in toeristenland en net te ver af voor het peleton van West-Europese city-trippers. Er rijdt nog geen hop-on hop-off bus door het centrum. De fiere miljoenenstad aan de Dnjepr in het hartland van de Slavische wereld is in alle opzichten een authentieke stad voor zijn eigen inwoners. De enige 'vreemde' taal die er vlot gesproken wordt is Russisch. Allen daarheen!

Bakermat Kiev

Voor de Russen, in de Oekraïne zelf een minderheid van ongeveer 20 percent van de bevolking, is Kiev een onafscheidelijk deel van hun cultureel erfgoed. Hun Russische geschiedenis laten ze daar beginnen, in de oude Vikingennederzetting aan de Dnjepr en dan nog wel in 988. Nu willen de Amerikanen de Oekraïne binnen de Westerse alliantie halen en het dan volstouwen met wapens 'ter verdediging'. Tegen wie of wat? Tegen diezelfde Russen die Kiev zo dicht tegen het hart dragen? Je moet Bush heten om zo'n scenario te bedenken. Toegegeven dat de Russen zich nu ook weer niet altijd langs hun beste kant laten zien om hun liefde voor de Oekraïne te betuigen. Bij de eerste vrieskou weerklinkt steevast de dreiging uit het Kremlin om de gastoevoer dicht te draaien. En over de Russische Zwartezeevloot op de (Oekraïense) Krim zal ook nog stevig gebakkeleid worden.

In de tiende eeuw waren Oekraïners, Wit-Russen en Russen nog zo'n beetje één volk, door de geschiedenis zijn ze van elkaar vervreemd, vergelijk het met Vlamingen en Nederlanders. Die vroegste periode wordt aangeduid als 'Kiev-Rus'. Voor Westerlingen wat verwarrend, voor Oost-Europeanen iets minder omdat een Rus van nu een 'Ros' (Poc) is en een Rus van toen een 'Roes' (Pyc), Kiev-Roes zou dus beter zijn.

Nu, dat Kiev-Rus kwam in de invloedssfeer van Constantinopel. Prins Vladimir was er even langs geweest op zoek naar een interessante godsdienst, bekeerde zich in 988 dan tot het christendom - met de zus van de Byzantijnse keizer als bruidsschat - en 'gesterkt door de bezieling van het nieuwe geloof' deinde zijn Kiev-Rus uit over grote delen van de huidige Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland. In de dertiende eeuw sloegen de Mongoolse hordes en de Tataren een bres tussen Moskou en Kiev en later werd de Oekraïne deel van Groot-Polen. Na enkele eeuwen waren de familiebanden verbroken en zijn Oekraiens en Russisch twee aparte, maar erg gelijkende talen. Russen nu doen wat laagdunkend over dat Oekraiëns, een dialect. Poetin beweerde recent zelfs nog dat het niet echt bestaat. Russen begrijpen het niet en alle Oekraiëners verstaan dan wel weer Russisch. Dus, denken die vele Russen in de Oekraïne, waarom Oekraiëns leren ... klinkt een Brusselse Vlaming allemaal niet zo vreemd in de oren.
Als ik dan toch, met een mild schuldgevoel, in de Oekraïne zit voor een taalbad Russisch en niet in Rusland is dat op de eerste plaats omdat er voor Kiev geen visum nodig is. Wie over enige ervaring met een visum-aanvraag bij de Russische ambassade in Ukkel beschikt, weet dat zoiets al een voldoende reden is.

Welkom in Kiev

Ik deel de driezit op het vliegtuig met twee Antwerpse Marokkanen, jonge twintigers, die drie weken 'Oekraïne gaan doen'. Een dag van hun vakantie zijn ze al kwijt, want gisteren wilden ze de vlucht naar Kiev nemen met alleen hun identiteitskaart op zak. Geweigerd. Ze hebben niets gelezen over het land, niets gereserveerd noch voorzien, ze weten alleen dat het een goedkoop land is en de 'vrouwtjes' er makkelijk zijn (oor-tot-oor-grijns). Tijdens de vlucht tempert het enthoesiasme wat. Uit mijn reisgids halen ze dat de luchthaven ver uit de stad ligt, zonder metro-verbinding en dat de Zwarte Zee kust, in hun ogen een Europees Pattaya, zich op meer dan 6 uur trein bevindt. En dat boekje 'Easy Russian' uit het hoofd leren op een vlucht van drie uur is ook al niet mogelijk. Nu, veel woorden heeft Mohammed niet nodig om zijn intenties duidelijk te maken (vette knipoog).

Ik heb gekozen voor een verblijf in een Russische familie. Dat blijkt bij Irina te zijn, die vijf hoog een appartementje betrekt in een blokkendozenwijk op de Linkeroever van de Dnjepr. Het was haar ouderlijke woonst, maar haar moeder-weduwe woont nu met Irina's zoon in Kharkov en Irina verblijft sinds haar scheiding alleen in het appartement van haar moeder. Irina doet kinderopvang in een crèche. Het flatje is authentiek Sovjet ingericht. Voor haar studenten heeft ze een kamertje met dubbele slechtsluitende ramen, parket met een glanslaag die het spiegelglad maakt, oranje plafond, zilver en rozekleurig behangpapier en een piepklein bureautje.
Net om de hoek, tussen de Vredelaan en de Laan van de Opperste Sovjet ligt een nieuw religieus complex met vier elegante kerkjes in een park. Het heet Christus Intrede in Jeruzalem en is opgedragen aan de slachtoffers van Tsjernobyl. Aan de muur van de nieuwe Sint-Joriskerk hangen de namen van de hulpverleners en militairen, die omkwamen bij de kernramp, de meesten twintigers, soms jaren na die explosie van 1986 overleden aan de gevolgen van de overdosis straling, die ze opliepen.

Het Grottenklooster

Op zaterdag heb ik eigenlijk afspraak met Dimitri, mijn privé-leraar Russisch in Brussel, die toevallig in Kiev is bij familie van hem, maar ik kan hem niet bereiken. En Alexander, een vriend hier in Kiev moet vandaag werken. Tijd dus om het grote Lavra Pesjersk (Lavra Pechersk, Печерская лавра) kloostercomplex te bezoeken.
Patriarch Volodymyr zwaait er de scepter over. Het Lavra is een heuse stad op zichzelf, omgeven door muren, een soort Kremlin. In tegenstelling tot zijn Russische tegenhanger is dit hier altijd een religieuse instelling gebleven. Een Russische trouwens. Sinds de onafhankelijkheid in 1991 van de Oekraïne, leeft een schisma in het Oekraïense Orthodoxe huishouden en zijn er twee kerken. In de hiërarchie van Constantinopel hangt de enige ware Oekraiënse Kerk, net als de Wit-Russische af van het Patriarchaat van Moskou en staat zo onder gezag van Patriarch Aleksi II (overleden begin december 2008). Een unie van drie kerken, zoals bij de start in 988.

In 1990 scheurde Patriarch Filaret, enkele jaren eerder nog ongelukkige tegenkandidaat voor de positie van Aleksi zelf, zich af van Moskou om een eigen 'autocephale' (zelfbesturende) Oekraïense Orthodoxe Kerk op te richten. Hij werd prompt in de ban geslagen en twintig jaar later staat zijn afgescheurde kerk nog altijd eenzaam en uitgesloten uit de Orthodoxe familie, ondanks de steun en het gelobby van President Joesjtsjenko. Die laatste wil niet alleen politiek weg van Moskou, maar ook religieus. Niet verbazend dus dat de Russen hem een flinke portie dioxine lieten toedienen. In Pesjersk Lavra alvast geen afbeeldingen van de anti-patriarch Filaret en alle opschriften in het Russisch. Dit is een gezagsgetrouwe instelling.

Onder Lavra Pesjersk lopen kilometers grotten - 'pesjersk' betekent grot -, een echt labyrinth, catacombes uit de tijd dat Kiev door Tataren en Mongolen onder de voet werd gelopen. Een deel kan bezocht worden. Je daalt lange trappen af. De gangen zijn smal, er lopen er in alle richtingen, er is haast geen verlichting op de kaarsen na, in de erkers staan glazen kisten met locale heiligen en op deze zondag is het pokkedruk. Gelovigen drukken zich tegen de relieken aan om gunsten af te smeken. Ik word er haast claustrofoob van, weet niet goed meer waar ik me bevind in het ondergronds doolhof en ben aardig opgelucht als ik een uitgang vind. Om de groeiende massa gelovigen op te vangen worden nog meer kerken gerestaureerd in het Lavra en opnieuw opengesteld voor religieuse diensten.

Taalbad Russisch

Bij Irina, mijn Kievski hospita, staat 's avonds een grote maaltijd voor me klaar. Ik was niet zeker of het avondeten inbegrepen was en had daarom maar iets in de stad gegeten. Nu heb ik de keuze om dat aan haar uit te leggen in het Russisch of toch nog te eten. Ik kies voor het laatste, mijn lessen beginnen pas morgen trouwens.
Iedere avond maakt Irina een uitgebreide, typisch Oekraïense maaltijd voor me klaar. In veel te grote hoeveelheden, die ik moét binnenwerken, alsof de Holodomor zo weer gaat uitbreken. Vanaf de tweede dag sterf ik mezelf wat uit overdag om 's avonds de eetklus beter aan te kunnen. Lekker is het in ieder geval, alle groenten komen van bij kennissen, vlees en vis van bekende adressen, desserts allemaal zelf gebakken. Terwijl ik eet, blijft Irina in de buurt. Als ik alles netjes binnengewerkt heb, ruimt ze af en trekt zich terug in haar living-slaapkamer, waar ze de rest van de avond aan de telefoon doorbrengt met haar moeder. Tegen het einde van mijn weekje Russisch kan ik de gesprekken al voor een deel volgen, gelukkig praten ze iedere avond precies over dezelfde dingen.

De taalbad-Russisch school is gevestigd op de 11de verdieping van een hoogbouw. Gedurende het jaar wordt er ijverig Engels gegeven, in de zomer Russisch. Er zijn Fransen, die een Carrefour-keten uit de grond willen stampen in de Oekraïne en een paar anderen met minder duidelijke beweegredenen. Maar allen zitten op beginnersniveau en dus krijg ik een week lang privé-les les van Roxana. Ze is een jonge lerares, die evengoed kon meedingen naar de titel van Miss Oekraïne. Over zichzelf laat ze niets los en ze houdt zich strict aan de tekstboeken. Na een week weet ik er eigenlijk niets over te vertellen. De lessen zijn goed, het is heel intensief, maar toch wel erg saai en ik denk met heimwee terug aan Tunis en mijn zomercursussen Arabisch daar, die helemaal ondergingen in het gebrek aan organisatie van de Tunesiërs, de hitte van de zomer, de feestende meerderheid van Italiaanse studenten en de dubbele agenda's van de leraars. Niets daarvan hier in Kiev, ernst en studie bij een taal, die nu ook niet meteen uitnodigt tot feesten.

Russisch is al niet makkelijk, uitleggen waarom je het studeert is nog moeilijker. Telkens opnieuw moet ik het verantwoorden, zelfs ten overstaan van Roxana. Gek dat je helemaal niet aangemoedigd wordt om het te leren, integendeel, je motivatie wordt danig op de proef gesteld. Engels, dat moet je kennen. Duits kan eventueel ook nog. Anders is niets de inspanning waard. Ik zwijg wijselijk over Frans en zeg dat bij ons Spaans ook populair is, want het is een makkelijke taal en daardoor erg in trek als vrijetijdsbesteding of lichte, intellectuele inspanning bij tantes op pre-pensioen, mietjes en dametjes, die op kredieturen azen. Die laatste twee categorieën doen wat wenkbrauwen fronsen. Gays zijn er niet in de Oekraïne en kredieturen zijn nog niet overgewaaid uit het Westen.

Alexander over Kievs onfortuinlijke twintigste eeuw

Tijdens het week-end is Alexander mijn gids in Kiev. Hij en zijn broer Igor zijn dat al geweest verleden jaar in oktober, toen ik hier was voor een conferentie voor het werk, maar toen hadden we maar een halve dag en konden we maar een stukje van de grote stad bezichtigen.
Alexander is afkomstig uit Loetsk, helemaal in het Noord-Westen van de Oekraïne. Toen zijn grootvader er geboren werd, vóór de Tweede Wereldoorlog, lag de stad nog in Polen, met hoofdzakelijk Poolse en Joodse inwoners. Stalin liet in 1945 gans Zuid-Oostelijk Polen opnemen in de Oekraïne (en meteen in de Sovjet-Unie). Zijn moeders familie dan stamt uit Transcarpatië, vroeger de Oostelijke uithoek van Tsjecho-Slowakije en in 1945 ook al aan de Oekraïne toegevoegd. Het minste wat je kan zeggen is dat beide families Oekraïens waren, maar uit streken die eeuwen in andere landen gelegen hadden, met sterk verschillende tradities. Alexander had dus Pool of Slovaak kunnen zijn, werd geboren als Sovjetburger en is nu een overtuigde Oekraiënse nationalist. In Alexanders familie worden ze anders na twee generaties nog altijd met die verschillen in mentaliteit geconfronteerd.

Alexander zit in zijn specialisatie-jaren geneeskunde, net als zijn vriendin Lena. Zijn vader is arts in Loetsk, zijn moeder tandarts. Hij studeert hard en bekijkt alle mogelijkheden om zich elders te gaan bekwamen en te vestigen. Hij deed al stages in de VS en in Tsjechië. Deze zomer legde hij een vergelijkend examen af bij de Amerikaanse ambassade in Ankara, terwijl zijn vriendin een week aan zee lag in Antalya. Niet geslaagd, jammergenoeg. Nu speelt hij met het idee om na zijn huwelijk volgende zomer te emigreren naar Nieuw-Zeeland. Ik leerde hem kennen toen hij mijn interventie op een conferentie in Kiev verleden jaar simultaan vertaalde naar het Russisch. Dat doet hij om bij te klussen. Zijn Engels is uitstekend en hij heeft een heel rijke woordenschat. Geregeld wordt hij opgeroepen om te tolken naar Oekraïens of Russisch en hij werkte zelfs een tijdje samen met een huwelijksbureau, dat Oekraïense vrouwen aan de Westerse man brengt. Zo kon hij het eerste romantische avondje tolken tussen een Oekraïense blonde en een Zwitserse kandidaat. Het klikte niet tussen de twee, de Zwitser voelde zich bekocht en Alexander, in al zijn schroom en zachtheid, zweette water en bloed in die vervelende situatie. Dat doet hij alvast niet meer, door en door ernstig als hij is. Hij beschouwt als het ware alle problemen van de Oekraïne als de zijne en weet ze altijd in de kleinste details te beschrijven.

Dat is dus mooi meegenomen, zo'n feitenkenner, om de museumrij op de Rechteroever van de Dnjepr uitgelegd te krijgen. Het Parlement, het Holodomormonument, de obelisk van de Sovjet-overwinning in de tweede wereldoorlog, het oorlogsmuseum en het onvergelijkbare Moedertje Vaderlandstandbeeld. Hier gaan we.

Aan de obelisk van de Sovjet-overwinning in de tweede wereldoorlog staan de pasgetrouwde koppeltjes met hun familie aan de schuiven voor dezelfde foto, de brede Dnjepr in de diepte en de sky-line van Kiev-Linkeroever aan de overkant. Telkens wordt er eerst een serieuse foto genomen, dan worden enkele flessen schuimwijn leeggespoten voor een tweede leuke foto. Je kan nergens meer gaan zitten of je plakt in de suiker.
Naast de obelisk wordt een nieuw monument opgetrokken voor een oudere tragedie, de Grote Hongersnood van 1932-33. Gegarandeerd gaat niemand hier ooit trouwfoto's komen nemen. De Sovjet-Unie moest eerst uit mekaar vallen, voor het boekje van die 'Holodomor' kon geopend worden. Het waren immers Stalin en zijn kornuiten zelf die aan de basis lagen van de catastrofe van bewust geschapen voedseltekorten, die in de Oekraïne aan meer dan twee miljoen mensen het leven kostte. Of waren het er zeven. Vijfenzeventig jaar lang werd er in het Oostblok in alle talen over gezwegen. Nu wordt de tragedie ieder jaar herdacht, hangt de gedetailleerde geschiedenis ervan met foto's van superboef Stalin tegen de muur rechtover het Ministerie van Buitenlandse Zaken en is een museum met een monument in de vorm van een reusachtige kaars in opbouw op de oever van de Dnjepr. In de komende jaren zal de ganse wereld over de 'Holodomor' te horen krijgen, beweert Alexander.

Van puurste Sovjet-stijl getuigt het enorme monument voor de bevrijding van Kiev uit de handen van de Nazi's eind 1943. Een reusachtig museum met twee verdiepingen evocatie van de slag van Kiev en de overwinning op Duitsland zit in de konische voet van een beeld van Rodina Matj, een vrouw met schild van de Sovjet-unie in de ene hand en een zwaard in het andere. In titanium gegoten en 62 meter hoog. Moedertje Vaderland, als ik letterlijk vertaal, is vanuit iedere hoek van de miljoenenstad Kiev te zien. In het museum zelf worden de verschrikkingen van de oorlog en de verwoesting van Kiev - dat in tegenstelling tot Leningrad, Moskou en Stalingrad wél ingenomen werd door de Nazi's - in foto's en evocaties uit de doeken gedaan. Vadertje Stalin wordt hier nog zonder omwegen als de held van de bevrijding opgevoerd, een kilometer verderop was hij onmens.

Alexander wijst me verschillende keren op de OEPA (UPA), een nationalistisch partizanenleger in West-Oekraïne dat de Nazi's bevocht en ook het Rode Leger, dat ze evengoed als een bezettingsleger beschouwden. Na de oorlog kregen de OEPA-strijders natuurlijk geen krediet voor hun verzet tegen de Duitsers en verdwenen ze in het verdomhoekje. Alexander ergert er zich aan dat die strijders bij de Oekraïners van Russische origine ook vandaag nog als boeven afgedaan worden. Ook verleden jaar had hij het al over Shukhevytch, de leider van de OEPA. Als ik hem vraag of er dergelijke verzetslui in zijn eigen familie waren, is hij onduidelijk. Nu ik dit verhaal schrijf lees ik dat Loetsk en zijn thuisstreek het kernland vormden van de OEPA, die het voor de oorlog al met de Poolse bezetter van toen aan de stok hadden.

Aan de oevers van de Dnjepr

Genoeg deprimerende geschiedenis van de 20ste eeuw. Duidelijk dat alle records van moorden en onrecht er gebroken zijn. Misschien eens gaan ontspannen in Hydropark bijvoorbeeld.

Tussen de metro-stations Linkeroever en Dnjepr op de rechteroever ligt de halte 'Hydropark' op een eiland midden die Dnjepr. Het zijn een serie middenrivier eilanden, waarop al van ten tijde van de USSR een amusementspark ligt, dat merk je aan de onmiskenbare Sovjetstijl van de drankkiosken. De oevers van de eilanden hebben grote zandstranden rondom en in de zomer is het 'Kiev Bad' over verschillende kilometers met tienduizenden gasten. Er wordt gezwommen in de Dnjepr, die tamelijk helder blijkt. De paden over de eilandjes zijn afgezoomd met stalletjes met drank en ijsjes. Zonder twijfel beweegt zich hier het knapste strandvolkje dat ik ooit langs een waterrand verzameld zag. Blond, slank, onbehaard, lichtgespierd, allemaal modellen. Zo goed als niemand met ook maar het minste overgewicht, het contrast met wat ik veertien dagen geleden op het strand van Oostende zag bewegen of schudden is overweldigend. De meesten hebben ook al een aardig mooi kleurtje, tenslotte is het hier al drie maand zomer, hoorde ik van mijn huisbazin Irina. Aan de voet van de brug tussen de twee grootste eilanden ligt een enorm openlucht fitnesspark, vrij te gebruiken. De mooie jongens van Kiev trainen zich wat bij of werken hun wasbordje af. Stuk voor stuk zien ze eruit alsof ze nu evengoed op de Spelen in Peking hadden kunnen zitten. Gelukkig voor mij hebben ze de olympische minima niet gehaald. Enkele atleten trainen op evenwichtsbalken van gelijke of ongelijke hoogte. Ik heb dat altijd al een perfecte sport gevonden met van die atleten met kogelronde biceps en strakke schouderpartijen, genre Spaanse ster van het tennis Rafaelo Nadal. Om het spectakel compleet te maken, perfectioneren ze hier hun oefeningen in zwembroekje. De Spelen in Peking kunnen er een puntje aan zuigen!
Ik kies een strandje met zicht op de Rechteroever, Moedertje Vaderland en de torens van het Lavra Pesjersk. Ik vraag me af waarom dit niet met driedubbele stip in alle reisbrochures staat, om maar te zwijgen van de meer gay-geörienteerde tours. Ogenschijnlijk is alles wel erg 'straight', maar gegarandeerd is hier wel een strandje dat de aanhangers van de regenboogvlag zich toegeëigend hebben. Geen idee hoe het te vinden in deze grote oase.

Precies zoals met mijn zomercursussen Arabisch in Tunis indertijd, kwelt de vraag of ik nu niet beter aan mijn huiswerk zou werken in plaats van hier te liggen. Dat heb je met die taalcursussen in de zomer. Eigenlijk is het vakantie, ze gaan door in een leuke streek en in de klas krijg je voldoende huiswerk om de rest van de dag zoet te zijn aan een bureautje ergensin een veel te warme kamer. Toch maar opstappen dan en morgen kom ik terug, hier is het toch iedere dag zomer, al maanden aan een stuk.

Kiev van elke dag

Irina heeft enkele dagen vrij genomen van haar kinderoppaswerk. Ze is in een maandenlang gevecht gewikkeld met de administratie. Het appartement moet op haar naam gezet worden en haar zoon en moeder, die er nog gedomiciliëerd zijn, moeten residentie krijgen in Kharkov. Ze gaat weer een soort sit-in doen op een of andere administratie en is 's morgens al behoorlijk van de kook en opgeladen voor de confrontatie, die gaat komen. Alle papieren zijn nochtans in orde. Het enige probleem is dat de Oekraïne het meest corrupte land is van de planeet, misschien wel van het universum. Voor iedere papiertje is er een bescheiden som te betalen aan staatszegels, maar een veelvoud ervan moet afgedragen worden aan het mannetje, dat het document moet tekenen. Irina is niet van plan ook maar één Grivnia te laten verdwijnen in de zakken van de administratie. Haar tactiek is de 'sit-in'. Ze gaat 's morgens vóór de loketten zitten en om de zoveel uur vragen of er enige vooruitgang gemaakt is met haar aanvraag. Telkens krijgt ze dan de omfloerste hint dat een 'envelopje' kan helpen, maar ze doet dan telkens alsof ze geen idee heeft waarover het gaat en gaat opnieuw op de duiven zitten wachten in de zaal. Deze stellingenoorlog levert met wisselend succes resultaat op. Ik probeer haar te zeggen dat Bulgarije omwille van dergelijk systeem binnenkort weer uit de Europese Unie vliegt, maar volgens Irina is Bulgarije een landje van brave goedzakken vergeleken bij de Oekraïne.

Oekraïners zijn inderdaad nogal ruw in de omgang. Daar had mijn leraar Dimitri al voor verwittigd, zelf was hij nu ook al niet meteen een toonbeeld van raffinement. De meeste verkopers in winkeltjes kijken weg van de mogelijke klanten en het is soms een hele kunst als Westerling, die wacht op het 'kan ik je helpen?' (dat nooit komt) om hun aandacht te trekken. Oekraïners zijn dat gewoon en eisen service op. Daarbij gooien ze zich als het ware op de verkoper, die zijn krantenlezen, rekeningen bestuderen of over de zin van het leven nadenken dan wel moét opgeven. Niet dat zoiets leidt tot solidariteit in de rangen van de kopende massa. In de post snijdt een oude veteraan dwars door de file heen om zich eerst te laten bedienen en bedient zich van zijn stok om tegenstanders te verwijderen. Aan een wisselkantoortje, waar je door de neergelaten Venetiaanse blinden niet kan zien wie of wat er zich achter bevindt, steekt een dametje prompt een pakketje biljetten door het raampje van de grootte van een brievenbus, net als ik mijn Euro's erdoor wil schuiven. Ik wil protesteren, maar een arm komt van binnenin door de gleuf te voorschijn en gritst het geld uit mijn handen. De kleine buurtwinkels, die nog altijd 'Gastronom' heetten, naar de exclusieve delicatessenwinkel op Nevski Prospekt in Sint-Petersburg, hanteren nog het oude systeem. Aan de kassa moet je eerst het volledige lijstje opsommen van dingen, die je wil kopen, die dan betalen en dan je spullen afhalen bij de andere winkelbedienden met je ticketje. Het moet vlug gaan, zonder dankjewels of aub of aarzelen over wat je wil. Tja, de Sovjet-Unie is nooit ver weg.

Joesjtsjenko met het pokkengezicht of Timosjenko met de vlechtwerkchignon?

Toch komt het goed met de Oekraïne, daar geloven zowel mijn Russisch-Oekraïense gastvrouw Irina als mijn Oekraïens-Oekraiënse vriend Aleksander rotsvast in. Aleksander zoekt het in de politiek. Irina in het geloof. In de keuken had ik al met een schuin oog zitten kijken naar een kalendertje met stichtende plaatjes. Beelden van over de ganse wereld van mensen, die in kleine groepjes met mekaar aan het praten zijn, boekje in de hand. Getuigen van Jehovah, ik vermoedde het al. Irina is een paar jaar geleden toegetreden. Ik ben zo naïef er één vraag over te stellen en krijg de volledige lading over me heen. Verhaal van de bekering, Wachttoren, bijbeluitleg. Alles in het Russisch, de meest intense cursus, die ik me had kunnen inbeelden. Irina is ervan overtuigd dat ik alles begrijp, nu moet ik alleen nog toegeven aan de boodschap die erachter zit, zegt ze.

Mijn foto's uit Kiev - мои картинки из Киева : hier - здесь

©2008 - Ontwikkeld door Nick De Becker