Laos
2009Pizza aan de Mekong
Humo pakt net deze maand uit met een serie over 'drop-outs', jonge Vlamingen, die (nog) niet in de economische tredmolen willen stappen en op zoek gaan naar iets anders. Het is van alle tijden, zwervers, beatniks, hippies. Maar het fenomeen breidt uit en wordt minder marginaal, in die mate dat een Amerikaanse onderzoeker er een nieuwe levensfase in ziet, die hij met de naam odyssey bedacht. Ze slaat op jonge Westerse mensen van twintig tot vijfendertig, die door teveel aan keuzes alles uitstellen om maar niet te moeten kiezen. Geen vaste baan, partner, woonst noch kinderen, maar wel de wereld verkennen en veel uitproberen uit de immense scala mogelijkheden, die nu bestaan. Ikzelf heb ook zoiets doorlopen. Toen had het nog geen naam, wel een excuus. Dat was de verplichte legerdienst, die je kon omzeilen met een job in ontwikkelingssamenwerking. Het leverde me enkele jaren in Algerije, Marokko, Rwanda en Zwitserland op. Het verhaal erover moet ik nog schrijven.
Michaël kennen mijn lezers misschien al van onze fietstocht vanuit Faro. Van geen kleintje vervaard, dat bleek toen al. En ietwat nerveus in zijn gesettelde kantoorjob bij de 'pijnbank' in Brussel. Om de zoveel maand moest hij dus eens gaan luchten, wat reizen en misschien wel ergens een ideetje opdoen.
Zo gebeurde! In Vientiane, bescheiden hoofdstad van Laos, een van de armste landen van de wereld, vond Michaël 'de job van zijn leven', pizzabakker! Twee keer ging hij er op verkenning en de derde keer zette hij de stap en stak zijn centjes in een zaak aan de Mekong. Maanden bleven we hier ten lande zonder nieuws. De geruchtenmolen begon te draaien. Van Laotianen, die geen pizza's willen eten tot Mikkie, die in een Aziatische val getrapt was en helemaal berooid vastzat in een land van gangsters. Ik dacht dat ik evengoed eens kon gaan kijken liever dan te blijven wachten op de verlossende post op zijn blog. En waarom hem niet verrassen voor zijn 30ste verjaardag, dat lijkt nog leuker.
Democratische Volkrepubliek Laos
Laos ligt rustig te niksen, als een onverstoorbaar zen-eilandje tussen nerveuse buren. De Chinezen en hun economische 'boom', de Indochese economische tijger Vietnam, die zo mogelijk nog straffer doet en Thailand, waar voor geld alles te koop is.
De Mekong stroomt bruin en statig dwars door het land en vormt dan de grens met Thailand. Twee landen, gescheiden door een stroombedding van één kilometer, maar minstens twee decennia van economische ontwikkeling van elkaar verwijderd. De Laotianen laten het niet aan hun hart komen en hebben niet veel zin om hun buren achterna te hollen en in dezelfde inhaalbeweging alle plagen van ongebreideld kapitalisme binnen te halen.
Officiëel is dit nog altijd een volksrepubliek, hoewel sinds de Sovjet-Unie uit mekaar viel en de Chinezen massaal de consumptiehort opgingen de revolutionaire fut ook hier er wat uit is. Toch let het regime op het geestelijk welzijn des volks. Om half twaalf is er avondklok, iedereen naar bed! Ook helemaal geen sextoerisme hier. De enige exemplaren van de gekende dikbuikige, Westerse pre-senior met groen locaal blaadje, die je hier ziet, zijn even de grens overgewipt om een verlenging van hun Thaise verblijfsvergunning te regelen. Funtoeristen en jonge backpackers slaan Laos over. Te saai.
Mooi is Laos anders wel, alleen moeilijk bereisbaar. Het Noorden is bergachtig. Het Oosten ook en dat ligt nog vol Amerikaans oorlogsspul van tien jaar lang tapijtbombardementen tegen de Vietcong, gemiddeld schakelden die één tegenstander uit per 3000 bommen.
Overal slechte wegen. Dat betekent uren in oncomfortabele bussen, geen treinen, geen ferries op de Mekong. Naar Luang Prabang en Pakse, de twee regionale centra kan je vliegen. Voor mijn kort verblijf kwam dat dus goed uit. Luang Prabang is een juweeltje van een cultuurstad, de oude koninklijke hoofdstad met evenveel tempels als huizen. Met UNESCO geld werd de laatste jaren veel weer opgeknapt. Het is klein en je kan alles te voet doen. In de opgefriste kloosters wonen honderden monniken en 's morgens zorgen ze met de 'tak bak' voor een kleurrijke stoet als ze bij zonsopkomst in een lange rij op bedelronde gaan. Wie meer van het binnenland wil verkennen, is aangewezen op 4WD.
Vientiane (Wiang Chan)
Vientiane charmeert. Klein van schaal, weinig verkeer, geen hoogbouw, huizen uit de koloniale tijd, mist een likje verf, maar heel netjes, zonder vuilnis of afvalwatergeur in de straten. Geen grootstadslawaai, de sfeer gemoedelijk. Er is geen openbaar vervoer in de stad, wel staan overal tuk-tuks klaar, driewieler rikja's met motor. Je kan eigenlijk alles te voet doen in de stad, zelfs wandelen tot aan de luchthaven. Veel toeristen huren fietsen. De hoofdstad ligt op de linkeroever van de brede bedding, waarin de Mekong stroomt. Aan de overkant is Thailand, hoewel de bewoners daar ook Laotianen zijn.
Vientiane heeft weinig politie in de straten, helemaal geen militairen, ook niet rond het presidentiëel paleis, waar je gewoon rustig rond kan wandelen, alsof het een museum is.
Het centrum van Vientiane is één rechthoek van een kilometer langs de Mekong, vijfhonderd meter diep. Geen hoogbouw, noch brede lanen, wel veel groen. Een stad waar toeristen zouden kuieren, als ze het al zouden aandoen. Een paar tientallen guesthouses, internet cafés, restaurants, cafés en winkeltjes maken dat je na een paar dagen de andere toeristen al begint te herkennen van hen telkens opnieuw tegen het lijf te lopen.
Buitenkans in Vientiane
In december 2007, op onthaastingsreis, wil Michaël wel eens iets anders eten dan de bol noedels à 2000 Kip (20 Eurocent). Hij vlijt zich neer op een terras van een pizzeria en maakt er kennis met de innemende baas Mohammed (die zich 'Ben' laat noemen). Het vervolg haal ik uit de e-mail, die Michaël vanuit Vientiane schreef een paar dagen later:
'Ik ben hier enkele dagen toegekomen in Vientiane, was op zoek naar een pizzeria om eens wat anders te hebben dan rijst en noedels. Na een tijdje rondlopen vind ik een zaak en begin met de eigenaar te praten. Blijkt dat hij ook een Belg is (van Tunesische afkomst) en pas een zaak begonnen is hier. Hij heeft lang een zaak gehad in Brussel en is eigenlijk al 'binnen'. Aangezien hij niet meer de jongste is (50) en de zaak niet alleen aankan zoekt hij een partner voor zijn zaak te runnen.... Hij heeft me dus een voorstel gedaan om met hem samen te werken. Ik heb enkele dagen in zijn zaak gewerkt (pizza leren maken enz.) om te zien wat het geeft en ik moet zeggen dat het me enorm bevalt. Ik denk dat de zaak heel goed zou kunnen werken, dat het de goeie plek is op het goeie moment. Die Tunesiër weet van aanpakken en de concurrentie is hier niet zo groot, en je houdt netto veel meer over dan in België als je een zaak hebt hier. Het probleem is dat de locale bevolking hier echt lui is en liever niet werkt dan wel.'
En zo geschiedt. Na een half jaar werken, sparen, afwegen, een tweede verkenningsronde ter plaatse en een afscheidsfeestje in Ninove, laat Mikkie zijn vrienden en familie achter en vertrekt naar Laos. Als ik de gasten aan tafel die avond nog even voor de geest haal, dan herinner ik me heel tegenstrijdige blikken van bewondering, ongeloof, scepticisme, verbazing, onrust, vertrouwen, opluchting en gelatenheid. Niets zou hem trouwens kunnen tegenhouden. Niemand.
Pizzeria Vientiana Via Via
Mikkies restaurant ligt in een van de centrumstraten, de Nokeo Kummanstraat, net om de hoek van de hoofdlaan, de Fa Ngum langs de Mekong. 
De Via Via in ondergebracht in een langwerpig gelijkvloersgebouwtje, opgericht naast een stevige villa uit de Franse koloniale tijd. Misschien was het er vroeger wel de garage van. Aan straatkant is er een eenvoudig open terras. Mohammed 'Ben' heeft er de pizza-oven ondergebracht en er een dakje over getrokken. Er staan een tiental tafeltjes.
's Avonds installeert Frank zich met zijn digitaal orgel in een hoekje van het terras. In het hoogseizoen zitten de meesten klanten op het terras, dan is het er aangenaam vertoeven. Met de toenemende warmte wordt het zaaltje binnen dan weer populairder. Mikkie heeft het wat verfraaid met doeken en lichtjes - Jo beweert dat het zijn idee was - en een achttal tafeltjes met rode nap opgesteld. Aan de uiterste wand staat de bar voor de afwas, de koffie en de cocktails. In de Via Via worden speciale drankjes, koffie en cocktails weinig besteld, alleen Jo bedient er zichzelf geregeld eentje (tegen inkoopprijs).
Achter de bar ligt het sanitair, dan de keuken en tenslotte zijn er nog twee ruime kamers, het privé-gedeelte, waar Michaël woont.
De Via Via floreert
In Laos is weinig geld, misschien daarom dat ze zo'n kleine munteenheid gebruiken, zo lijk je rijker. Elfduizend Kip voor een Euro, het grootste bankje is er eentje van vijftigduizend Kip, net iets minder dan vijf Euro, het kleinste Europese bankbiljet.
Michaëls schotels zijn grotendeels Italiaans, pizza en lasagne. Allemaal home-made. Hij is een uitstekende kok, de Italiaanse keuken is hem op het lijf geschreven. Telkens hij een tijdje bij mij thuis logeerde, vond ik de koelkast trouwens vol tomaten. Slechts heel uitzonderlijk schuiven Laotianen aan voor een bord in de Via Via, niet echt hun smaak en 3 Euro is wel wat veel geld, ongeveer het dagloon van het Via Via personeel trouwens en Michaël betaalt hen dan nog heel royaal.
Michaël is creatief geweest met de kaart, heeft iets uitgeprobeerd met desserts, een cocktailkaartje aangemaakt, maar de zaak draait toch hoofdzakelijk op pizza. De beste van Vientiane, wordt al gezegd. Ik heb er iedere dag een gegeten. Als ik Michelin-inspecteur was, dan kreeg hij alle sterren. De meeste ingrediënten voor de pizza worden ingevoerd. Geen meel in Laos, want geen tarwe, geen mozzarella, want weinig of geen melkproducten. Ham is ook al moeilijk, maar tomaten zijn wel locaal, vuurrood en heel smakelijk.
Locale wijn is er niet in Laos. Mikkie biedt een goedkoop ingevoerd wijntje aan of mengt het met vers fruit tot sangria. Bier is populairder. Het 'Beer Lao' komt in flessen van 75cl en veel klanten gieten er fluks meerdere van binnen.
Mikkies eerste hoogseizoen, dat nu eind februari stilaan op zijn einde loopt, ging hard. Er wordt een aardig centje verdiend in de Via Via, naar Lao normen. Het geïnvesteerde geld is al na 8 maand terugverdiend.
Business in de Volksrepubliek
Zakendoen in Laos is niet eenvoudig voor Westerlingen en het vereist wel even doorbijten (precies de uitdaging, die Michaël alle zeilen doet bijzetten). Dat komt op de eerste plaats omdat Laos geen buitenlandse investeringen toelaat. Daarmee is het land wel nog altijd heerlijk vrij van al die vervelende Amerikaanse ketens. Wie dus iets kan forceren, heeft de weg door het administratieve labyrinth gevonden. Buitenlanders kunnen in principe alleen investeren via een vennootschap, waar ook een Laotiaan partner in is. Een klassiek schema is van dat te doen via hun (jongere) vrouw, met wie ze hier een tweede leven met een schone lei beginnen. In tegenstelling tot Michaël verdenk ik het gros ervan hun thuisland niet bij daglicht verlaten te hebben. Ook Mikkies pad lag niet met orchideeën bezaaid. De eerste weken van de samenwerking met Mohammed ging het van de ene onaangename verrassing naar de andere koude douche. De centjes vlogen erdoor, maar de voorraad motivatie was onuitputtelijk, slagen moest.
Intussen is alles wat uitgeklaard. Michaël heeft een som drempelgeld betaald, waarmee hij de pizzeria kan uitbaten tegen een vaste huur per maand. Belastingen zijn forfaitair in Laos, daar ligt geen enkele ondernemer echt wakker van. De inzet is intussen al terugverdiend, maar wedden dat Michaël nog meer ambitie heeft dan dat?
Frank, de muzikant
Frank heeft zich nooit ofte nimmer aan een klassiek baantje laten vangen. Rebel in zijn jeugd in Harelbeke, verhuurde hij als twintiger al jetski’s aan Griekse stranden, kwam dan in Turkije terecht, trouwde in Australië, deed gouden zaken in Indonesisch zilver.
Van die twintig jaar creatieve bezigheden heeft hij genoeg overgehouden om zich nu volledig over te geven aan zijn hobby’s, zijn nieuwe, Laotiaanse vrouw, zijn muziek, leven in de tropen en zijn zwak voor bier en roken. Let wel, trouwen in Laos is niet wat het lijkt. 
Als Farang (Westerling) haal je er een half dorp mee op je dak. Heb je de ouders een bruidsschat betaald, waarmee ze prompt een nieuw huis laten bouwen in het dorp, dan word je verwacht voor alles en nog wat financiëel op te draaien, als een Ezeltje Strekje, dat maar gouden dukaten blijft schijten.
Frank is nochtans net vader geworden van een dochtertje Faa (uitspansel), maar vrouwlief is ermee naar haar zus en neefje getrokken om hem wat onder druk te zetten rond de aankoop van een nieuwe motorfiets. Tegenover dat neefje reageert ze trouwens alsof het haar eigen zoontje ware. Tiens. Frank kijkt er nogal filosofisch tegenaan. Dat plan om nu een familie-leven uit te bouwen dreigt wat te mislukken, maar hij heeft genoeg vangnetten ingebouwd om niet helemaal berooid te eindigen. Dus gewoon afwachten wat komt.
Zijn moeder Jeannette is trouwens net overgekomen uit Harelbeke en is blijkbaar al lang over de fase ‘wat richt onze Frank nu weer uit?’ heen. Gelouterd geniet ze van haar verblijf in Vientiane. Ik neem een fotootje van hun twee en vind het een prachtige moeder-zoon combinatie.
Een half jaar later schrijft Mikkie me: 'Frank heeft alles hier achtergelaten (inclusief vrouw en kind) en woont momenteel in Cambodja!'
Freddy, de expat
Freddy ploft zich neer op een terrasstoeltje van de Via Via. Hij bestelt een cola en begint ongevraagd Vientiane wat af te kappen en zijn levensverhaal te doen. We schakelen maar direct over op Nederlands, dat sterk door zijn Engels heen klinkt. Freddy zit in wijde, korte broek en doorzakt truckersonderhemdje wat te bekomen van zijn non-stop rit uit Chiang Mai in Thailand. Zijn voornaam is op zijn bovenarm getatoeëerd.
Hij is in Laos voor twee dagen, net de tijd nodig om de formaliteiten te vervullen voor een extensie van zijn verblijfsvisum voor Thailand, een zogenaamde 'visa run'. Om de 90 dagen moeten buitenlanders zonder vaste verblijfsvergunning naar een Thais consulaat in een buurland voor zo'n aanvraag. Een beetje vervelend, maar de Thailand die-hards draaien er hun hand niet voor om. 
De ex-vrachtwagenchauffeur en ex-cafébaas uit het Aarschotse heeft in Chiang Mai gevonden wat hij zocht. Op zijn 45ste heeft hij zijn zaak verkocht en is hij 'die van ons' gevolgd naar haar thuisland. 'Die van ons' is een Thaise vrouw van middelbare leeftijd, die na 17 jaar onderdanigheid in België door haar man gedumpt werd, een tijdje in een Boeddhistische tempel in Waterloo (!) onderdak vond en dan op Freddy botste. Freddy zelf is ook getrouwd geweest, eerst zegt hij van niet, want 110 uur per week trucker spelen, dat kan je niet combineren met een familieleven. Voor zijn nieuwe liefde bouwt hij een nestje in Chiang Mai. 'Die van ons' krijgt het op haar naam, maar Freddy houdt zijn leven lang het vruchtgebruik. Om te leven heeft hij de opbrengst van zijn drie eigendommen in België. Dat zal allemaal volstaan. Oud is hij niet, maar erg fit ook niet meer. Zware diabetes, overgewicht, rokersschade en alcohol deden hem besluiten dat hij nu al langs de plezierkassa moest passeren. En waar anders dan in Thailand?
In Chiang Mai vond hij honderden gelijkgestemde gelukszoekers. Iedere woensdag zien ze elkaar in de 'Number One', expat-tips uitwisselen of een van de 27 service meisjes tijdelijk in dienst nemen. Dat kost je bij de kroegbaas - ook een Vlaming - een 'bar-fine' (barboete) van 500 Baht (11 Euro). Freddy kan nauwelijks geloven dat ik het principe van de barboete niet ken en terwijl ik een geïllustreerde uitleg krijg, zie ik hem zich afvragen wat ik hier dan aan de Mekong zit te doen.
Twee dagen aan een stuk komt hij ons inlichten over de vooruitgang van zijn visum-aanvraag en tegen dat het in orde is, heeft hij voor een mooi stukje omzet gezorgd in Mikkies restaurant. Terug thuis vind ik op de website van de 'Number One' zijn foto onder de hoofding 'customer of the month'. Die heb ik hier gecopiëerd. Zo blijft zijn tijdelijk moment de gloire nog wat langer aanhouden.
Een dagje in Vientiane
Leven en werken in Vientiane heeft iets van 'aanhoudende vakantie'.
Liever dan de stad te ontdekken, tempels, musea en markten af te schuimen, hou ik me een paar dagen in de buurt van Michaël om te ervaren hoe het leven hier is voor onze pizza-man en waarom hij niet aan opstappen denkt.
Het begint al 's morgens, je staat op en het is aangenaam warm. Ontbijtje op een terras. Michaël en ik gaan zwemmen in een leuke sportclub. Er is een stoombad, een open zwembad en een fitnessclub. Achteraf een verse fruitshake drinken aan een kraampje, ze zijn groter, kosten tien keer minder dan op het werk en smaken hier wel naar vers fruit. Tijd dan om de Via Via wat op orde te zetten en de voorraad ingrediënten aan te vullen. Naar de markt rijden of een van de grossisten in de buurt.
Op de middag superviseert Michaël het lunchgebeuren, orders opnemen, klanten bedienen, afrekenen, alles op zijn eigen minzame, ietwat afstandelijke, maar nauwlettende manier. 's Namiddags worden dan de sausen en lasagnes bereid, als de voorraden op zijn en tegen zes uur is het tijd om het avondscenario uit te rollen. De zon gaat onder en het wordt wat frisser. 
Frank heeft zich tegen dan voldoende moed ingedronken om wat muziek te laten horen. De Lao pizza-kok is opgedaagd. Hij is als altijd weinig of niet geïnteresseerd, doet nog een tukje op het terras, maar hij is er. De meisjes, die geen Engels begrijpen en om de haverklap orders verkeerd of maar half uitvoeren zijn op post en Mikkies vriendinnetje Pè houdt het zaakje als superintendante in het oog.
Toeristen slenteren intussen langs het terras, op zoek naar een plaatsje om te eten binnen hun budget en smaak. Alle mannen dragen korte broek tot aan de knieën en T-shirt. Mikkie heeft een menu op een muziekbladhouder op straat gezet en daar bladeren ze wat in. De sfeer op het terras, Franks muziek en de aanwezigheid van andere klanten is zeker even bepalend in hun keuze. Moeilijk te voorspellen of het een volle zaak wordt of niet.
Na tienen wordt het al kalm, soms vullen zich plots nog enkele tafeltjes.
Als de laatste klant de deur uit is, gaan Mikkie en ik uit. De laatste avond met alle acteurs van de cast, want dat is het zijn 30ste verjaardag. Net buiten het centrum is een leuke tent, waar Laotianen er flink tegenaan gaan. Het is niet gay, maar ook niet hetero. Alles kan. Niet te vergeten dat er ook nogal wat ladyboy's rondhangen, transsexuelen. Volgens mijn plaatselijke Vlaamse kenners is het nogal uitkijken om te weten of je wel een echte vrouw aan de haak slaat. Ik vraag maar niet of ze zich al vergist hebben.
Terug naar het hotel dan maar. Mikkie gaat slapen achterin zijn pizzeria. Ik heb een kamer in een hotel aan de overkant van de straat, bij toeval uitgepikt in een backpackergids en van waaruit ik de eerste dag de verrassingsaanval voorbereidde. En morgen is nog een vakantiedag of werkdag. Ik weet het niet meer. Hier merk je nauwelijks het verschil.
Twee veelgestelde vragen
Wanneer kunnen we met de trein naar Vientiane? Schreef ik daar in februari nog dat er geen treinen waren in Laos, dan is dat al achterhaald! Op vrijdag 6 maart rolde over de vriendschapsbrug de eerste trein ooit Laos binnen, een twintigtal kilometer ten zuiden van Vientiane. Drie kilometer spoor ligt er nu in Laos. Er werd dertien jaar over gedaan. Een klein begin, maar bemoedigend. Bedoeling is de lijn op de Mekong-oever door te trekken tot Vientiane. Nog 17 kilometer te gaan.
Blijft Mikkie in Laos? De zaak draait lekker, hij heeft het er naar zijn zin en een vriendin, het business model lijkt te werken. Dus, ja. Zakendoen in Laos blijft moeilijk, zijn werkvisum is maar tijdelijk, de eigenaar wil het ganse zaakje van de hand doen, op Vientiane raak je als jonge Westerling toch wel uitgekeken na een tijdje. Dus nee. Michaël zal blijven zoeken, ook al is hij niet verloren. Het is de aard van het beestje.
Meer foto's van Luang Prabang, de Via Via, Mikkie en zijn vrienden: hier klikken